بازار عادلانه‌تر شد

پس از پیگیری فراوان در جهت افزایش شفافیت معاملات که حتی منجر به درخواست علنی ریاست قوه قضائیه نیز شد، در نهایت با فراهم شدن زیرساخت‌های نرم افزاری، سازمان بورس لزوم ارائه دسترسی به عمق بازار برای معامله گران برخط را ابلاغ کرد تا رانت اطلاعاتی که در اختیار ایستگاه‌های معاملاتی بود حذف شده و شرایط از این منظر برای معامله گران خرد نیز عادلانه و برابر شود.
در سال‌های اخیر با اعلام مکرر مقامات نظارتی مبنی بر تخلف بودن وارد کردن سفارش‌های مخدوش و گمراه کننده در سامانه معاملاتی، هر روز شاهد وارد شدن سفارش‌های خرید یا فروشی بودیم که توسط معامله‌گران در ‌ایستگاه‌های معاملاتی صرفا جهت دیده نشدن سفارش‌های موجود در عمق بازار گذاشته می‌شدند. اکنون با ارائه دسترسی به معامله گران برخط این کار غیر اخلاقی بیهوده است و امید است شاهد حذف دیگر انواع تخلف و بی اخلاقی در بازار باشیم.
پر واضح است که طراحی مناسب سیستم‌ها و کنترل‌ها جهت پیشگیری و جلوگیری از تخلفات به مراتب کاراتر از تمرکز بر نظارت است و از این منظر می‌توان گفت در صورتی که دسترسی تحلیلگران به جزئیات معاملات نیز فراهم شود، ناتوانی سازمان بورس در مقابله با دستکاری قیمت با افزایش نظارت بر بازار تا حد زیادی جبران خواهد شد. امری که سال هاست مغفول مانده است و از بزرگترین عوامل عدم اطمینان به بازار سرمایه توسط جامعه می‌تواند قلمداد شود. آنچه محل توجه است تأثیر قابلیت مشاهده عمق مظنه ها بر بازار است.
از کارکردهای اساسی بازار سرمایه تخصیص بهینه سرمایه به بخش‌های مختلف اقتصادی است. هر مقدار معامله گران دسترسی بهتری به اطلاعات مختلف و از جمله اطلاعات معاملاتی داشته باشند انتظار می رود با خطای کمتری اقدام به تصمیم گیری کنند که کاهش خطای اجزای بازار در نهایت می تواند منجر به کاهش خطای بازار شود.
در سمت مقابل البته با توجه به کثرت رفتارهای هیجانی در بازار سرمایه کشور، مشاهده خریدار یا فروشنده کم در عمق بازار ممکن است باعث تشدید رفتار هیجانی در بازار شود که البته این نمی‌تواند توجیه مناسبی برای رانتی که در ابتدای مطلب به آن اشاره شد باشد بلکه باید تلاش کرد با افزایش آگاهی و دانش معامله‌گران این رفتارها کنترل شود.
در نهایت باید اشاره کرد که این دسترسی به صورت عمده بر روی سود کوتاه مدت معامله گران اثر گذار است و سود بلند مدت ناشی از توجه به ارزش سهام و عوامل بنیادین ایجادکننده ارزش است.

• مهدی رادان -کارشناس بازار سرمایه